واقع گرایی تجربی یان هکینگ دربارۀ هستومندهای نظری
Authors
abstract
منظور از هستومند های نظری آن دسته از هستومند های مشاهده ناپذیری است که برای تبیین پدیده های مشاهدتیِ توضیح ناپذیر در یک نظریه، مفروض گرفته می شوند. یکی از مهم ترین نکاتی که در بررسی این گونه هستومند ها همواره بحث برانگیز بوده و این مقاله نیز بر آن تأکید می ورزد شأن هستی شناختی آنهاست: آیا می توانیم به همۀ این هستومند ها باور داشته باشیم و بی چون و چرا واقعیت وجودی آنها را بپذیریم؟ آیا باید همۀ هستومند های نظری را به مثابۀ افسانه های برساختۀ ذهن دانشمندان کنار گذاشت و کوشید علمی جدید و بدون هیچ هستومند نظری پایه ریزی کرد؟ با توجه به نقش بسیار مهمی که برای این گونه از هستومندها در تبیین علمی رویداد ها قائلیم، مشاهده ناپذیر بودن آنها باعث به وجود آمدن حساسیت بسیار بالا و شکل گیری دیدگاه های متنوع و گاه متضاد دربارۀ این هستومند ها شده است. دو دیدگاه رویارو را واقع گرایی و پاد-واقع گرایی، با طیف بندی های گوناگون در میزان پای بندی به عناصر سازای هر دیدگاه، تشکیل می دهند. اگر هیچ یک از دو دیدگاه واقع گرایی و پاد-واقع گرایی در رادیکال ترین تجلی خود به گونه ای کامل پاسخ گوی پرسش از شأن هستی شناختی هستومندهای نظری نباشد، آنگاه باید در جست وجوی معیارهایی باشیم تا بتوانیم با کمک آنها هستومند های واقعی را از افسانه هایی که تنها ساخته و پرداخته ذهن هستند، جدا کنیم. هدف این مقاله بررسی مفهوم و جایگاه هستومند های نظری در علم، و تلاش برای دست یابی به معیاری درخور برای داوری دربارۀ واقعیت عینی آنها در چارچوب واقع گرایی تجربی یان هکینگ است. این مقاله می کوشد باور های بنیادین دیدگاه های مهم دربارۀ هستومند های نظری را بررسی کرده، با روشن سازی جایگاه آنها در علم بر موضع هکینگ تأکید کند.
similar resources
واقع‌گرایی تجربی یان هکینگ دربارۀ هستومندهای نظری
منظور از هستومندهای نظری آن دسته از هستومندهای مشاهده‌ناپذیری است که برای تبیین پدیده‌های مشاهدتیِ توضیح‌ناپذیر در یک نظریه، مفروض گرفته می‌شوند. یکی از مهم‌ترین نکاتی که در بررسی این‌گونه هستومندها همواره بحث‌برانگیز بوده و این مقاله نیز بر آن تأکید می‌ورزد شأن هستی‌شناختی آنهاست: آیا می‌توانیم به همۀ این هستومندها باور داشته باشیم و بی چون و چرا واقعیت وجودی آنها را بپذیریم؟ آیا باید همۀ ه...
full textواقع گرایی علمی و گریزناپذیری نظریه های علمی (با تکیه بر آرای هکینگ و سنکی)
هاوارد سنکی اخیراً استدلال کرده است که واقع‌گرایی علمی با امکانی بودن نظریه‌های علمی سازگار است و بنابراین مستلزم گریزناپذیری نظریه‌های علمی نیست. وی اضافه می‌کند اگر واقع‌گرایی علمی با نظریه‌ی اعتمادگرایانه‌ی روش همراه شود، نوعی گریزناپذیرگرایی را به بار می‌آورد. در این مقاله، ابتدا صورت بندی سنکی از واقع‌گرایی علمی و دفاع وی از آن مورد بحث قرار می‌گیرد. سپس به بررسی ارتباط واقع‌گرایی علمی و ...
full textمفاهیم ادبیات واقع گرایی
ادبیات واقع گرا، اساس ادبیات نرین عصر حاضراست که سعی در نمایاندن واقعیت دارد. تا پیش از جنگ جهانی دوم، مبارزه میان فاشیسم و ضد فاشیسم تعیین کنندهء زندگی اجتماعی و سیاسی بود. پس از شکست فاشیسم به نظر می رسید که مبارزه میان سوسیالیسم و سرمایه داری امپریالیستی بار دیگر بر عرصة سیاست جهانی حاکم شده باشد و طراحان جنگ سرد، بر آن بودند که بشریت را به دو اردوگاه متخاصم گروه بندی کنند. اینک پس از شک...
full textکثرت گرایی هیک: نزاع میان واقع گرایی و ضدواقع گرایی
بنابر کثرت گرایی، حقیقت غایی یگانه، به صورتهای متفاوت در تمامی سنتهای دینی بزرگ، تجربه و درکمی شود. در این مقاله از میان سه نوع کثرت گرایی، کثرت گرایی هیک نقد و بررسی می شود.کثرت گرایی او بطور کلی بر دو اصل استوار است 1- الگوی معرفت شناختی کانت 2- انسجام گرایی درصدق.براساس الگوی کانتی، ماهیت حق فی نفسه فراتر از حدود مفاهیم بشری است این حق به تعبیر ادیان غربیاست که به صورت « حق نومنی » و به تعبی...
full textMy Resources
Save resource for easier access later
Journal title:
پژوهش های فلسفی کلامیPublisher: دانشگاه قم
ISSN 9791-1735
volume 15
issue 58 2013
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023